Еліміздегі жылқыға қатысты жер-су атаулары

Қазақ даласының әр тасы, әр бұтасы тұнған тарих. «Жердің аты – ғалымның хаты» дегенді айтқан халқымыз, жер-суға атау бергенде логикалық мәніне, қисынына аса мән берген.

Назарларыңызға белгілі зерттеуші, Қазақстан Республикасы Президенті мұрағатының ғылыми-қолданбалы зерттеулер орталығының жобаларды сараптау секторының аға сарапшысы Батырхан Қасымовтың жинақтаған жылқыға қатысты жер-су атауларын ұсынып отырмыз.

Осы ретте ескерте кетер бір жайт, зерттеуші кейбір атаулардың түп-төркіні жылқыға қатысты екенін ескерген. Мысалы Елтай, Ертай, Баратай, Естай, т.б. қатарлы жер атауларын айтуға болады. Сонымен қатар бұл тізімге еліміздің көптеген өңірінде кездесетін Ақжал, Қаражал, Қызылжал қатарлы атаулар енген жоқ. Себебі халқымыз таудың қыратын, дөңес жерлерді де жал деп атаған. Атаудың нақты шығу тарихын білмегендіктен мұндай жалдардың жылқыға қатысы бар-жоғын анықтау мүмкін болмады.

Естеріңізде болса, Argymaq.kz сайты бұған дейін де жылқыға қатысты жер-су атауларын жариялаған болатын.

№	Елді-мекендер	Орналасқан жері
1	Айғыржал ауылы	Ақмола облысы, Зеренді ауданы
2	Айғыржал ауылы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
3	Айғыржал ауылы	Абай облысы, Аягөз ауданы
4	Атбасар қаласы	Ақмола облысы, Атбасар ауданы
5	Ақшолақ ауылы	Жамбыл облысы, Байзақ ауданы
6	Алаайғыр ауылы	Жамбыл облысы, Шу ауданы
7	Атантай ауылы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
9	Атбұлақ ауылы	Түркістан облысы, Қазығұрт ауданы
10	Баратай ауылы	Ақмола облысы, Зеренді ауданы
11	Биесыймас ауылы	Абай облысы, Аягөз ауданы
12	Ботай ауылы	СҚО, Айыртау ауданы
13	Бурылбайтал ауылы	Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы
14	Дөненбай ауылы	Абай облысы, Аягөз ауданы
15	Елтай ауылы	Ақмола облысы, Ерейментау ауданы
16	Ертай ауылы	Жамбыл облысы, Жуалы ауданы
17	Естай ауылы	Павлодар облысы, Ақтоғай ауданы
18	Жабағылы ауылы	Түркістан облысы, Түлкібас ауданы
19	Жабағылы ауылы	Павлодар облысы, Аққулы ауданы
20	Жақсыат ауылы	Павлодар облысы, Екібастұз ауданы
21	Жантай ауылы	Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы
22	Жиренайғыр ауылы	Жетісу облысы, Жамбыл ауданы
23	Жылқы ауылы	Түркістан облысы, Отырар ауданы
24	Көкдөнен ауылы	Жамбыл облысы, Т.Рысқұлов ауданы
25	Көкалаат ауылы	Қостанай облысы, Жанеглдин ауданы
26	Қазантай ауылы	Павлодар облысы, Аққулы ауданы
27	Қаралаатсай ауылы	Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы
28	Қарашоқат ауылы	Ақтөбе облысы, Шалқар ауданы
29	Қасқаат ауылы	Қостанай облысы, Мендіқара ауданы
30	Қубас ауылы	Қызылорда облысы
31	Құлаайғыр ауылы	Қарағанды облысы, Абай ауданы
32	Құлаат ауылы	Павлодар облысы, Шарбақты ауданы
33	Құлтай ауылы	Ақмола облысы, Қорғалжын ауданы
34	Құртай ауылы	СҚО, Шал ақын ауданы
35	Марқатай ауылы	Павлодар облысы, Железинское ауданы
36	Мәстексай ауылы	БҚО, Жаңақала ауданы
37	Мыңжылқы ауылы	Алматы облысы, Райымбек ауданы
38	Мырзатай ауылы	Жамбыл облысы, Байзақ ауданы
39	Сарыбие ауылы	Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы
40	Сарыат ауылы	Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы
41	Сұрат ауылы	Жамбыл облысы, Меркі ауданы
42	Саумалкөл ауылы	СҚО, Айыртау ауданы
43	Тайсойған ауылы	Атырау облысы, Қызылқоға ауданы
44	Тайсойған ауылы	Қостанай облысы, Ұзынкөл ауданы
45	Тайтөбе ауылы	Ақмола облысы, Целиноград ауданы
46	Тай ауылы	Павлодар облысы, Екібастұз ауданы
47	Тайқара ауылы	БҚО, Бөкей орда ауданы
48	Тайқоңыр ауылы	Түркістан облысы, Созақ ауданы
49	Тайқұдық ауылы	Жамбыл облысы, Т.Рысқұлов ауданы
50	Торайғыр ауылы	Павлодар облысы, Баянауыл ауданы
51	Торыатбас ауылы	БҚО, Шыңғырлау ауданы
52	Төртай ауылы	Павлодар облысы, Ақтоғай ауданы
53	Тұлпар ауылы	Түркістан облысы, Мақтаарал ауданы
ТАУ АТАУЛАРЫ
1	Айғыржал тауы	Ақмола облысы, Бурабай ауданы
2	Айғыржал тауы	Ақмола облысы, Ерейментау ауданы
3	Алтыайғыр тауы	Ақмола облысы, Целиноград ауданы
4	Қасқаат тауы	Ақмола облысы, Ерейментау ауданы
5	Алабие тауы	Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы
6	Қанжыға тауы	Ақтөбе облысы, Байғанин ауданы
7	Мәстекат тауы	Ақтөбе облысы, Байғанин ауданы
8	Айғыржал тауы	Алматы облысы, Алакөл ауданы
9	Айғыршоқы тауы	Алматы облысы, Райымбек ауданы
10	Алабайтал тауы	Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы
11	Атжайлауы тауы	Алматы облысы, Жамбыл ауданы
12	Бесті тауы	Жетісу облысы, Кербұлақ ауданы
13	Биесыймас тауы	Жетісу облысы, Алакөл ауданы
14	Сарыайғыр тауы	Алматы облысы, Райымбек ауданы
15	Торайғыр тауы	Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы
16	Торыатбасы тауы	БҚО, Шыңғырлау ауданы
17	Аламан тауы	Жамбыл облысы, Шу ауданы
18	Алтыайғыр тауы	Жамбыл облысы, Қордай ауданы
19	Қарабие тауы	Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы
20	Айғырбек тауы	Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы
21	Айғыржал тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
22	Айғыржал тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
23	Айғыржол тауы	Қарағанды облысы, Нұра ауданы
24	Айғыркөмген тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
25	Айғырұшқан тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
26	Алаайғыр тауы	Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы
27	Алабие тауы	Қарағанды облысы, Ақтоғай ауылы
28	Атбасы тауы	Қарағанды облысы, Ақтоғай ауылы
29	Атбел тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
30	Бала айғырұшқан тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
31	Басбайтал тауы	Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы
32	Жылқыбай тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
33	Көкбайтал тауы	Қарағанды облысы, Ақтоғай ауылы
34	Кіші айғыржал тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
35	Құлаайғыр тауы	Қарағанды облысы, Абай ауданы
36	Құнанбай тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
37	Құнанжал тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
38	Тай тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
39	Тайатқан тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
40	Таймүшке тауы	Қарағанды облысы, Ақтоғай ауылы
41	Тайсойған тауы	Қарағанды облысы, Бұқар жырау ауданы
42	Тұяқ тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
43	Үлкен Айғыржал тауы	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
44	Шауыпкелді тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
45	Шұбарайғыр тауы	Қарағанды облысы, Ақтоғай ауылы
46	Шұбарайғыр тауы	Қарағанды облысы, Шет ауданы
47	Шідерті тауы	Қарағанды облысы, Осакаров ауданы
48	Айғыржал тауы	Қостанай облысы, Аманкелді ауданы
49	Айғырбайтал тауы	Қызылорда облысы, Арал ауданы
50	Құлаат тауы	Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы
51	Сұрат тауы	Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы
52	Айғыресек тауы	Түркістан облысы, Отырар ауданы
53	Айғыржал тауы	Түркістан облысы, Созақ ауданы
54	Қосақат тауы	Түркістан облысы, Бәйдібек ауданы
55	Айғыркөмген тауы	Павлодар облысы, Май ауданы
56	Айғыртас тауы	Павлодар облысы, Баянауыл ауданы
57	Бәйгетөбе тауы	Павлодар облысы, Екібастұз қаласы
58	Бозайғыр тауы	Павлодар облысы, Баянауыл ауданы
59	Тайжігіт тауы	Павлодар облысы, Баянауыл ауданы
60	Тұяқ тауы	СҚО, Айыртау ауданы
61	Айғыржал тауы	ШҚО, Жарма ауданы
62	Айғыржал тауы	ШҚО, Күршім ауданы
63	Ақбайтал тауы	Абай облысы, Абай ауданы
64	Ақбие тауы	Абай облысы, Семей қаласы
65	Алатай тауы	ШҚО, Күршім ауданы
66	Ататқан тауы	Абай облысы, Аягөз ауданы
67	Атбас тауы	Абай облысы, Үржар ауданы
68	Атберген тауы	ШҚО, Жарма ауданы
69	Бәйге тауы	ШҚО, Ұлан ауданы
70	Бәйгетөбе тауы	ШҚО, Жарма ауданы
71	Биесыймас тауы	Абай облысы, Үржар ауданы
72	Дөненжал тауы	Абай облысы, Абай ауданы
73	Жабағы тауы	ШҚО, Тарбағатай ауданы
74	Керқасқа тауы	ШҚО, Тарбағатай ауданы
75	Құлаат тауы	Абай облысы, Абай ауданы
76	Құлаат тауы	ШҚО, Катонқарағай ауданы
77	Құланжорға тауы	ШҚО, Күршім ауданы
78	Тұлпар тауы	Абай облысы, Семей қаласы
79	Шұбарайғыр тауы	ШҚО, Катонқарағай ауданы
80	Шұбарбайтал тауы	Абай облысы, Үржар ауданы
ӨЗЕН АТАУЛАРЫ
1	Алтыайғыр өзені	Ақмола облысы, Целиноград ауданы
2	Жиренайғыр өзені	Ақмола облысы, Жақсы ауданы
3	Көкбайтал өзені	Ақмола облысы, Жарқайың ауданы
4	Құлаайғыр өзені	Ақмола облысы, Жақсы ауданы
5	Тайсай өзені	Ақмола облысы, Есіл ауданы
6	Торыбие өзені	Ақмола облысы, Ақкөл ауданы
7	Алабайтал өзені	Ақтөбе облысы, Мәртөк ауданы
8	Атжақсы өзені	Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы
9	Мәстексай өзені	Ақтөбе облысы, Байғанин ауданы
10	Тайкеткен өзені	Ақтөбе облысы, Хромтау ауданы
11	Торыайғыр өзені	Ақтөбе облысы, Мәртөк ауданы
12	Аттапқан өзені	Жетісу облысы, Алакөл ауданы
13	Биесыймас өзені	Жетісу облысы, Сарқанд ауданы
14	Жиренайғыр өзені	Алматы облысы, Жамбыл ауданы
15	Жылқықұдық өзені	Алматы облысы, Жамбыл ауданы
16	Мыңжылқы өзені	Алматы облысы, Панфилов ауданы
17	Сарыайғыр өзені	Алматы облысы, Ұйғыр ауданы
18	Тайбұға өзені	Алматы облысы, Кербұлақ ауданы
19	Тайсойғансай өзені	Алматы облысы, Жамбыл ауданы
20	Тайторы өзені	Алматы облысы, Жамбыл ауданы
21	Тайторысайы өзені	Алматы облысы, Жамбыл ауданы
22	Жылқыбай өзені	Атырау облысы, Махамбет ауданы
23	Алтыайғыр өзені	Жамбыл облысы, Қордай ауданы
24	Атжайлау өзені	Жамбыл облысы, Меркі ауданы
25	Бейсебайтал өзені	Жамбыл облысы, Талас ауданы
26	Құлыншақ өзені	Жамбыл облысы, Қордай ауданы
27	Жылқыбай өзені	Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы
28	Қасқабие өзені	Қарағанды облысы, Ақтоғай ауылы
29	Сарыбие өзені	Ұлытау облысы, Жаңаарқа ауданы
30	Тайшық өзені	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
31	Тайым өзені	Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы
32	Айғыржал өзені	Қостанай облысы, Аманкелді ауданы
33	Атқаш өзені	Қостанай облысы, Әулиекөл ауданы
34	Бозбие өзені	Қостанай облысы, Жітіқара ауданы
35	Жылқыбай өзені	Қостанай облысы, Аманкелді ауданы
36	Қарабие өзені	Қостанай облысы, Наурызым ауданы
37	Айғыржыққансай өзені	Түркістан облысы, Қазығұрт ауданы
38	Атбұлақ өзені	Түркістан облысы, Қазығұрт ауданы
39	Атжайлау өзені	Түркістан облысы, Төле би ауданы
40	Құлыншақсай өзені	Түркістан облысы, Қазығұрт ауданы
41	Мыңжылқы өзені	Түркістан облысы, Қазығұрт ауданы
42	Мыңжылқысай өзені	Түркістан облысы, Төле би ауданы
43	Сарыайғыр өзені	Түркістан облысы, Қазығұрт ауданы
44	Биеқұдыққарасу өзені	Павлодар облысы, Екібастұз қаласы
45	Құрымбие өзені	Павлодар облысы, Баянауыл ауданы
46	Шұбарайғыр өзені	Павлодар облысы, Ертіс ауданы
47	Құлаайғыр өзені	СҚО, Ғабит Мүсірепов ауданы
48	Тайсары өзені	СҚО, Ғабит Мүсірепов ауданы
49	Айғыржал өзені	Абай облысы, Семей қаласы
50	Айғырсу өзені	ШҚО, Күршім ауданы
51	Алаайғыр өзені	ШҚО, Жарма ауданы
52	Атбасар өзені	ШҚО, Күршім ауданы
53	Жүгенжоғалған өзені	ШҚО, Ұлан ауданы
54	Жылқыайдар өзені	Абай облысы, Көкпекті ауданы
55	Қараайғыр өзені	ШҚО, Күршім ауданы
56	Қаратай өзені	ШҚО, Өскемен қаласы
57	Құлынжүн өзені	ШҚО, Ұлан ауданы
58	Құлынкеткен өзені	ШҚО, Күршім ауданы
59	Тай өзені	Абай облысы, Абай ауданы
60	Тайбаққан өзені	ШҚО, Тарбағатай ауданы
61	Тайбота өзені	Абай облысы, Абай ауданы
62	Тайжүзген өзені	ШҚО, Тарбағатай ауданы
63	Тайтөлеу өзені	Абай облысы, Абай ауданы
64	Тайсуым өзені	Абай облысы, Үржар ауданы
65	Тоқымтыққан өзені	Абай облысы, Семей қаласы
66	Төртбиебұлақ өзені	ШҚО, Катонқарағай ауданы
67	Үлкен Құнансу өзені	Абай облысы, Абай ауданы
68	Шұбарайғыр өзені	Абай облысы, Аягөз ауданы
69	Шұбарбайтал өзені	Абай облысы, Үржар ауданы
КӨЛ АТАУЛАРЫ
1	Бозайғыр көлі	Ақмола облысы, Ерейментау ауданы
2	Бозайғыр көлі	Ақмола облысы, Шортанды ауданы
3	Дөненкөл	Ақмола облысы, Ерейментау ауданы
4	Қасқаат көлі	Ақмола облысы, Ерейментау ауданы
5	Қасқаатөлген көлі	Ақмола облысы, Аршалы ауданы
6	Торыайғыр көлі	Ақмола облысы, Целиноград ауданы
7	Қарабие көлі	Ақтөбе облысы, Темір ауданы
8	Тайкеткен көлі	Ақтөбе облысы, Темір ауданы
9	Шұбарбие көлі	Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы
10	Шұбартай көлі	Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы
11	Шұбарқұнан көлі	Алматы облысы, Балқаш ауданы
12	Жабағы көлі	Атырау облысы, Құрманғазы ауданы
13	Қарабиенібайлау көлі	Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы
14	Сарыайғыр көлі	Жамбыл облысы, Байзақ ауданы
15	Тайсойған көлі	Жамбыл облысы, Меркі ауданы
16	Қасқаат көлі	Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы
17	Алабайталды көлі	Қарағанды облысы, Бұқар жырау ауданы
18	Басбайтал көлі	Ұлытау облысы, Ұлытау ауданы
19	Саумалкөл	Қарағанды облысы, Нұра ауданы
20	Саумалкөл	Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
21	Қараат көлі	Қостанай облысы, Әулиекөл ауданы
22	Қарабайтал көлі	Қостанай облысы, Қамысты ауданы
23	Құлабайтал көлі	Қостанай облысы, Жангелдин ауданы
24	Саумалкөл	Қостанай облысы, Аманкелді ауданы
25	Саумалкөл	Қостанай облысы, Әулиекөл ауданы
26	Саумалкөл	Қостанай облысы, Қамысты ауданы
27	Саумалкөл	Қостанай облысы, Наурызым ауданы
28	Тайбағар көлі	Қостанай облысы, Жангелдин ауданы
29	Тайым көлі	Қостанай облысы, Әулиекөл ауданы
30	Айғырбай көлі	Павлодар облысы, Ақсу қаласы
31	Айғырқияқты көлі	Павлодар облысы, Ақтоғай ауданы
32	Айғырөткен көлі	Павлодар облысы, Железин ауданы
33	Атсойған көлі	Павлодар облысы, Аққулы ауданы
34	Атшоңқай көлі	Павлодар облысы, Екібастұз қаласы
35	Бозайғыр көлі	Павлодар облысы, Екібастұз қаласы
36	Бурылат көлі	Павлодар облысы, Екібастұз қаласы
37	Құлатай көлі	Павлодар облысы, Аққулы ауданы
38	Сарыбие көлі	Павлодар облысы, Железин ауданы
39	Тайқамаған көлі	Павлодар облысы, Павлодар ауданы
40	Тайқоңыр көлі	Павлодар облысы, Ақтоғай ауданы
41	Тайсойған көлі	Павлодар облысы, Железин ауданы
42	Торыайғыр көлі	Павлодар облысы, Баянауыл ауданы
43	Құлабие көлі	СҚО, Мағжан Жұмабаев ауданы
44	Айғыркеткен көлі	Абай облысы, Абай ауданы
45	Байталқараған көлі	ШҚО, Зайсан ауданы
46	Тайкеткен көлі	Абай облысы, Семей қаласы
47	Тайжамылған көлі	ШҚО, Күршім ауданы

Оқырман назарына:

Өзіңіз тұратын ауыл, елді мекен, аудан, облыста жылқыға қатысты жер-су атаулары болса, argymaq.kz@mail.ru поштасына жолдауыңызға болады. Жер атауының шығу тарихын білсеңіз, оны қоса жолдаңыз. Әрине, өзіңіздің толық аты-жөніңізді жазуды ұмытпаңыз!

Батырхан Қасымов, зерттеуші